لباس کُردی یکی از آن لباس‌هایی است که به کُردها هویت خاصی بخشیده و اهمیت و زیبایی آن به اندازه‌ای است که به یک ویترین جهانی تبدیل شده و روزی را در تقویم جهانی به خود اختصاص داده است.
در طول تاریخ، کُردها از آن دسته اقوامی بوده‌اند که همواره بر حفظ هویت، زبان و لباس خود بسیار تعصب داشته و دارند و آن را به درازای تاریخ حفظ کرده‌اند.
نمی‌توان گفت که لباس کُردی تنها یک واژه یا یک لباس است، لباسی است به قدمت تاریخ که از طبیعت کوهستانی کردستان الهام گرفته و راوی حکایت زندگی مردمان کُرد است، راوی حکایت زندگی در کوهستان و در آب و هوای کردستان است.
لباس کُردی تنها شامل یک نوع نیست که بتوان به راحتی در مورد آن حرف زد، لباس کُردی؛ لباسی است در طرح‌ها، رنگ‌ها و مدل‌های متنوع که خود یکی از جاذبه‌های گردشگری استان کردستان محسوب می‌شود.
یکی از دلایل محبوبیت بازارچه‌های قدیمی سنندج و دیگر شهرهای استان کردستان، وجود پارچه‌های رنگارنگ و زیبای لباس کُردی است که چشم هر رهگذری را به خود خیره می‌کند.
لباس کردی در اوج محجوبی و پوشیدگی که دارد، زیبایی و اصالت خاصی را در خود دارد که حکایت از حجب، حیا، وقار و سادگی مردمان کُرد دارد.
مدل به ظاهر گشاد لباس کُردی خود نیز حکایت دیگری دارد که برای زندگی در کوهستان و رفت و آمد از راه‌های کوهستانی و سخت و دشوار طراحی شده است که این نوع پوشش و گشاد بودن لباس رفت و آمد را برای زنان و مردان کُرد در کوهستان آسان‌تر کرده است.
جدای از تنوع فرهنگی کردستان، لباس‌های کُردی از تنوع خاصی برخوردار بوده و هر منطقه‌ای دارای لباس مخصوص به خود است که از انواع لباس زنانه کُردی می‌توان به سقزی، سورانی، سنه‌ای و اورامی اشاره کرد.
جدای از طرح و مدل لباس کُردی که بسیار زیبا و تامل برانگیز است به نظر می‌رسد یکی از دلایل شهرت لباس کُردی اکسسوری‌های زیبایی است که در کنار لباس کُردی تعبیه شده است.
سکه و لیره؛ سکه و لیره‌های به کار رفته در لباس زنان کُرد چنان نوای دل‌انگیزی را هنگام راه‌رفتن ایجاد کرده که ذوق شعری شاعران را برانگیخته و آوازه‌خوان‌ها در وصف آن آوازها سرداده‌اند که همین آوازها بخش عظیمی از فولکلور کُردی را تشکیل داده است.
میخک؛ یکی از عناصر جدایی ناپذیر لباس کُردی است که زنان کُرد از زمان‌های بسیار دور تا به امروز از آن به جای عطر استفاده می‌کنند که بویی بسیار محسور کننده دارد.
چارۆکە؛ رودوشی است که زنان کُرد برای نشان دادن وقار، زیبایی و پختگی خود از آن استفاده می‌کنند و کمتر شاعری یافت می‌شود که در شعرهایش و در توصیف زیبایی‌های زن از این واژه استفاده نکرده باشد.
تازکڵاو؛ در تعریف تازکڵاو همان بس که تنها دختران آغازاده و خان‌زاده و اعیانی از آن استفاده می‌کردند که معمولا شکلی استوانه‌ای دارد که با رشته‌های لیره و نقش‌هایی زیبا تزئین شده است و نشان از جایگاه اجتماعی زنان کُرد داشته‌است.
سەروەنی یا ڕەشتی؛ باتوجه به منطقه کوهستانی کردستان و سردسیر بودن آن یکی از پوشش‌های ضروری زنان کُرد بوده است که هنوز هم که هنوز است افراد مسن از آن استفاده می‌کنند و پوششی محافظتی بوده در برابر سرمای کوهستان.
کُلُنجه؛ نیم‌تنه‌ای است که روی لباس کُردی پوشیده می‌شود که معمولا آن را «سوخمه» هم می‌نامند و از پارچه‌زری یا مخملی زیبا دوخته می‌شود.
ده‌رپه؛ به جای شلوار پوشیده می‌شود که دهانه‌ی آن تنگ و بر روی مچ پا قرار می‌گیرد ولی پوشش ساق‌های آن بسیار گشاد است که رفت‌وآمد زنان در کوهستان را راحت کرده است.
پشت توێن؛ که همان پشتند مردانه است اما دوخته شده با پارچه‌های ابریشمی گلدار و زیبا که موقع بستن آن به کمر کمی از پیراهن بلند لباس‌کردی را بالا می‌کشد بطوری که انتهای دامن از مچ پای آنها پایین‌تر نرود و مانع رفت‌وآمد آنها نشود.
جدای از تنوع فرهنگی کردستان، لباس‌های کُردی از تنوع خاصی برخوردار بوده و هر منطقه‌ای دارای لباس مخصوص به خود است که از انواع لباس زنانه کُردی می‌توان به سقزی، سورانی، سنه‌ای و اورامی اشاره کرد.
چوخه، پانتۆڵ، مەلێکی، فرەنجی و کوڵەباڵ و... از انواع لباس کُردی مردانه است که در هر منطقه یک نوع از آن باب است.
فره‌نجی؛ یکی از پوشش‌های ویژه مردان کُرد است که بیشتر مورد استفاده مردمان عشایر کُرد بوده که در طراحی آن نکات بسیار ظریفی نهفته و کوتاه و بلندی آن نشان از جایگاه اجتماعی فرد داشته و از سوی دیگر دو زایده برآمده بر روی شانه‌ها، حکایت از سرنوشت کُردها در زمان ضحاک مار به دوش دارد.
چوخه؛ نیم‌تنه‌ای پنبه‌ای یا پشمی است که در ناحیه سقز، بانه و مریوان به آن «که‌وا» می‌گویند و در سنندج و کرمانشاه و نیز در میان لک‌ها آن را «چوخه» می‌نامند.
لفکه سورانی؛ پیراهنی با آستین فراخ و بلند و زبانه‌ای مثلث شکل در انتهای آستین است که در حالت عادی دور مچ یا بازو پیچیده می‌شود.
پیچ: دستمالی است سیاه و سفید که مردها با گذاشتن کلاه روی سر به دور کلاه پیچانده می‌شود و در قسمت پشت سر در درون دستمال قرار داده می‌شود تا شل نشود.
کله بال؛ پوششی است که از نمد ساخته شده که چوپانان در هنگام چرای گله در صحرا و کوهستان از آن استفاده می‌کردند.
لباس کُردی، گام به گام با مردم کُرد تاریخ را درنوردیده و از سختی‌ها و ناملایمات زندگی عبور کرده و حال راوی سختی‌ها، خوشی‌ها و سرگذشت کُردها است.
منبع: ایسنا